Xét nghiệm khí máu động mạch được thực hiện với mục đích kiểm tra nồng độ Oxy và C02 trong máu động mạch. Đây là những chỉ số rất hữu ích hỗ trợ quá trình chẩn đoán cũng như theo dõi và điều trị bệnh. Với những bệnh nhân nặng và nguy kịch, kết quả của xét nghiệm này lại càng quan trọng hơn.

1. Mục đích của xét nghiệm khí máu động mạch

Mẫu máu xét nghiệm khí động mạch sẽ được lấy ở động mạch. Mục đích của của loại xét nghiệm này là cung cấp những chỉ số quan trọng như sau: 

• Nồng độ pH máu.

• PaCO2 chính là áp suất khí carbonic trong máu động mạch.

• Nồng độ bicarbonat trong huyết tương HCO3-.

• SaO2: Độ bão hòa oxy trong máu động mạch.

• PaO­2: Áp suất riêng phần của oxy hòa tan trong máu động mạch.

Qua những thông số này, bác sĩ sẽ hiểu rõ được tình trạng thăng bằng kiềm toan, thông khí và tình trạng oxy hóa của người bệnh. Với những trường hợp bệnh nhân nặng và cần phải thở máy, các bác sĩ sẽ dựa vào kết quả này để điều chỉnh thông số thở máy phù hợp với người bệnh. 

2. Những trường hợp được chỉ định xét nghiệm khí máu động mạch

Bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm khí máu động mạch với những trường hợp dưới đây: 

– Các trường hợp có biểu hiện oxy/carbon dioxide hay mất cân bằng pH với những triệu chứng thở gấp, thở ngắn, nôn mửa,…

– Thực hiện khi người bệnh xảy ra những vấn đề về hô hấp, nhất là tình trạng suy hô hấp. 

– Người có vấn đề về chuyển hóa, về thận. 

– Người bệnh đang trong quá trình điều trị cũng cần thực hiện xét nghiệm này để theo dõi khả năng đáp ứng điều trị của bệnh nhân, từ đó bác sĩ sẽ có những điều chỉnh phù hợp để mang lại hiệu quả điều trị cao nhất cho người bệnh. 

– Những trường hợp chấn thương đầu, cổ hay bị chấn thương ở một số vị trí khác gây ra những ảnh hưởng đến đường thở cũng cần được thực hiện loại xét nghiệm này để theo dõi tình trạng sức khỏe, mức độ tổn thương của người bệnh. 

– Các trường hợp cần phẫu thuật tim và não. 

– Người đã hôn mê kéo dài. 

– Trường hợp trẻ có những biểu hiện bất thường về đường hô hấp, cũng cần phải thực hiện đo khí máu để phục vụ quá trình chẩn đoán bệnh. 

– Trước khi phẫu thuật vùng bụng cao hoặc vùng lồng ngực, xét nghiệm khí máu động mạch cũng được áp dụng để đánh giá chức năng hô hấp, đảm bảo an toàn và phòng ngừa một số nguy cơ cho bệnh nhân. 

– Áp dụng để theo dõi tình trạng oxy cung cấp cho mô trong các trường hợp nguy kịch, cấp cứu hồi sinh.

Bên cạnh đó, những trường hợp có động mạch ghép bị hỏng, phình động mạch, rối loạn đông máu chưa điều chỉnh, nhiễm trùng tại chỗ hoặc chưa thể kiểm soát tình trạng tăng huyết áp kịch phát,… thì không thực hiện loại xét nghiệm này. 

3. Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm khí máu động mạch

– Chỉ số xét nghiệm máu khí động mạch được cho là bình thường khi đạt: 

+ Chỉ số pH máu đạt từ 7.35-7.45.

+ Chỉ số áp suất khí carbonic trong máu động mạch PaCO2 đạt từ 35 đến 45 mmHg. 

+ Chỉ số HCO3- nằm trong khoảng từ 22 đến 26 mEq/l

+ Độ bão hòa oxy trong máu động mạch SaO­2 đạt từ 95 đến 100%

+ Chỉ số áp suất riêng phần của oxy hòa tan trong máu động mạch PaO-2 đạt từ 80 đến 100 mmH. 

Nếu kết quả xét nghiệm khí máu bất thường thì có khả năng bệnh nhân đang ở trong tình trạng toan/ kiềm hô hấp hoặc toan/ kiềm chuyển hoá. 

Tùy thuộc vào kết quả thăm khám lâm sàng, kết quả xét nghiệm khí máu động mạch và một số loại xét nghiệm cần thiết khác, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp với từng trường hợp cụ thể. 

4. Một số lưu ý trong quá trình xét nghiệm khí máu động mạch

– Để có thể hạn chế tối đa những bất thường có thể xảy ra trong quá trình thực hiện xét nghiệm, người bệnh cần thông báo trước với bác sĩ một số vấn đề như chảy máu, đang sử dụng thuốc chống đông máu,… Nếu đã từng dị ứng với bất cứ loại thuốc nào cũng cần báo với bác sĩ.

– Để đảm bảo kết quả chính xác, những bệnh nhân đang trong quá trình điều trị thở oxy thì trước khi xét nghiệm khoảng 20 phút, cần phải tắt oxy. 

– Nếu băn khoăn, lo lắng, bệnh nhân có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được hiểu rõ về những gì mình cần thực hiện và hiểu rõ về mục đích của xét nghiệm khí máu động mạch. 

– Trong quá trình thực hiện xét nghiệm máu động mạch, người bệnh có thể gặp phải một số tác dụng phụ như tụ máu và đau tại vị trí lấy máu, phình mạch lan rộng hoặc rối loạn các phản xạ giao cảm, nghiêm trọng hơn là tình trạng chảy máu không kiểm soát, tuy nhiên tình trạng này thường ít gặp. 

– Sau khi lấy máu, nếu thấy có những biểu hiện bất thường, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được kịp thời xử trí, phòng tối đa những nguy cơ rủi ro không đáng có. 

– Sau khi xét nghiệm, không nên mang vác vật nặng và cần tránh để nhiễm trùng chỗ lấy máu.