Xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP được thực hiện ở những bệnh nhân có nguy cơ nhiễm khuẩn HP hoặc viêm loét dạ dày tá tràng cần xác định nguyên nhân. Vi khuẩn HP gây tổn thương niêm mạc dạ dày, gây viêm loét dạ dày và những tổn thương khó điều trị dứt điểm, cần có liệu trình kháng sinh phù hợp. Xét nghiệm sớm giúp điều trị viêm loét dạ dày do HP dễ dàng hơn.

1. Khi nào nên xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP?

Vi khuẩn HP là loại vi khuẩn hình que gram âm, có thể sống trong môi trường có độ pH cao như trong dạ dày con người. Khuẩn này là nguyên nhân chính gây ra viêm loét dạ dày tá tràng và tiến triển bệnh phức tạp, kéo dài, khó điều trị dứt điểm do chúng có khả năng kháng kháng sinh.

Vi khuẩn HP gây viêm loét dạ dày

Theo thống kê, có đến 60 – 70% dân số Việt Nam bị nhiễm khuẩn HP, song không phải tất cả đều mang chủng gây bệnh. Song sự có mặt của vi khuẩn HP ở những bệnh nhân viêm loét dạ dày tá tràng với đặc điểm bệnh tiến triển phức tạp, không đáp ứng với thuốc khiến các bác sĩ gặp nhiều khó khăn trong điều trị.

Bạn nên xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP khi có những dấu hiệu của viêm loét dạ dày, tá tràng do loại vi khuẩn này như:

• Đau bụng âm ỉ, khó chịu, cảm giác đau rát tăng hơn khi đói.

• Ợ chua, đầy bụng, chán ăn, khó tiêu.

• Cơ thể mệt mỏi, thiếu máu, thiếu sắt.

• Hay bị buồn nôn và nôn khan vào buổi sáng khi vừa thức dậy.

Ngoài ra, khi nghi ngờ lây nhiễm vi khuẩn HP do tiền sử gia đình hay có tiếp xúc gây lây nhiễm vi khuẩn với người bệnh, bạn cũng có thể đi xét nghiệm kiểm tra và phát hiện sớm. 

2. Có những xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP nào?

Lựa chọn phương pháp xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP và đánh giá tình trạng bệnh lý, tổn thương dạ dày phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: triệu chứng và tiền sử bệnh lý, yêu cầu của bệnh nhân, điều kiện cơ sở vật chất và kỹ thuật tại nơi khám bệnh,… 

Dưới đây là những xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP và chẩn đoán bệnh dạ dày có liên quan đến khuẩn HP được thực hiện phổ biến hiện nay:

Test nhanh hơi thở xác định nhiễm khuẩn HP khá chính xác

2.1. Test hơi thở tìm khuẩn HP

Một trong những xét nghiệm dạ dày nhanh tìm HP không xâm lấn đang được áp dụng phổ biến trên thế giới, trong đó có ở Việt Nam là test nhanh vi khuẩn HP bằng hơi thở. Bệnh nhân cần thở vào thiết bị đặc biệt, sau đó bác sĩ sẽ dựa trên kết quả máy đưa ra để xác định bạn có dương tính với vi khuẩn HP hay không.

Phương pháp này có ưu điểm là thời gian thực hiện khá nhanh, không xâm lấn hay can thiệp, có thể thực hiện với mọi đối tượng và có độ chính xác tương đối cao. Test hơi thở kiểm tra khuẩn HP đang được sử dụng để kiểm tra nhanh, sàng lọc đối tượng nhiễm bệnh và để theo dõi hiệu quả điều trị ở bệnh nhân nhiễm khuẩn HP.

2.2. Xét nghiệm phân tìm khuẩn HP

Để kiểm tra có tồn tại vi khuẩn HP trong dạ dày và gây bệnh hay không, có thể thực hiện bằng xét nghiệm phân bởi thức ăn và một lượng vi khuẩn này vẫn được cơ thể thải trừ đều đặn ra ngoài. Xét nghiệm này được thực hiện dựa trên phản ứng miễn dịch huỳnh quang, sử dụng chất đặc biệt và phản ứng với vi khuẩn HP.

Xét nghiệm phân là xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP tương đối dễ dàng, cho kết quả chính xác và hợp lý. Tuy nhiên hiện nay, phương pháp này không phổ biến do gây nhiều bất tiện cho cả bệnh nhân lẫn bác sĩ thực hiện. 

Xét nghiệm máu kiểm tra kháng thể kháng HP có thể dương tính giả

2.3. Xét nghiệm máu tìm khuẩn HP

Khi dạ dày nhiễm khuẩn HP, cơ thể sẽ sản sinh kháng thể chống lại vi khuẩn này và kháng thể sẽ tồn tại trong máu người bệnh. Do đó, có thể xét nghiệm máu, kiểm tra kháng thể kháng HP trong máu để chẩn đoán người bệnh có nhiễm vi khuẩn này hay không.

Trong xét nghiệm dạ dày nói chung và xét nghiệm tìm khuẩn HP nói riêng, xét nghiệm máu đang khá phổ biến, thực hiện ở nhiều cơ sở khám chữa bệnh do dễ dàng thực hiện, dễ thu thập mẫu.

Tuy nhiên, nhược điểm của xét nghiệm máu tìm HP là có tỉ lệ dương tính giả cao khi vi khuẩn HP không tồn tại trong dạ dày mà có trong đường ruột, xoang hay khoang miệng thì trong máu cũng xuất hiện kháng thể kháng HP. Ngoài ra, những bệnh nhân đã điều trị khỏi, tiêu diệt hoàn toàn khuẩn HP dạ dày nhưng kháng thể vẫn tồn tại trong máu nhiều năm.

Do đó, xét nghiệm máu không phải là xét nghiệm dạ dày tìm khuẩn HP ưu tiên, được chỉ định khi cơ sở y tế không có phương pháp xét nghiệm nào khác hoặc để khẳng định kết quả.

2.4. Nội soi dạ dày

Với phương pháp nội soi dạ dày, một ống nội soi nho có gắn camera sẽ được luồn vào dạ dày người bệnh qua ống thực quản, từ hình ảnh quan sát được, bác sĩ có thể xác định được vị trí dạ dày bị tổn thương. Tại đây, một lượng mô nhỏ ở vị trí dạ dày tổn thương sẽ được thu thập đưa ra ngoài.

Bác sĩ sẽ xét nghiệm hoặc nuôi cấy trên mẫu mô này để tìm vi khuẩn HP cũng như đánh giá được tình trạng tổn thương do nhiễm khuẩn HP. Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác và chi tiết nhất tình trạng viêm loét, tổn thương dạ dày do vi khuẩn HP. Ngoài ra, trường hợp ung thư dạ dày cũng được phát hiện khi kiểm tra mô lấy từ tổn thương.

Tuy nhiên, các đối tượng đặc biệt như trẻ nhỏ người già, người có sức khỏe yếu không phù hợp để nội soi dạ dày.